Seksueel misbruik

Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik? Hoe leer je een kind over grenzen? En wat kun je doen als je vermoedt dat je kind misschien misbruikt wordt?

Wat is seksueel grensoverschrijdend?  

Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van je kind. Degene die dit doet, maakt misbruik van zijn of haar macht om zijn zin te krijgen. Het kan gaan om ongewenste aanrakingen, (online) seksuele opmerkingen, aanranding, verkrachting of seksueel misbruik.
Dit kan een keer gebeuren, of voor langere tijd. Als een kind misbruikt wordt, is het vaak door een familielid. Het kan ook een trainer, leerkracht of vriend zijn. Maar een kind kan ook door onbekende lastig gevallen, aangerand of verkracht worden.

Door seksueel misbruik voelt een kind zich onveilig, machteloos en bang. Het beschadigt het zelfvertrouwen en het vertrouwen in anderen. Misbruik kan grote gevolgen hebben, ook later. Zie ook het artikel Gevolgen van seksueel misbruik op lange termijn van het Centrum Seksueel Geweld.

Hoe leer je een kind over grenzen?  

Om te voelen dat er iets over je grens gaat, is het belangrijk dat een kind hier al vroeg over leert.

• Geef het goede voorbeeld. Als een kind niet gekust of geknuffeld wil worden, moet je zijn of haar grens ook respecteren. Zo leren kinderen dat zij een grens mogen aangeven.
• Vertel je kind dat het de baas is over het eigen lichaam. Dat niemand aan hem of haar mag komen als je kind dat niet wil. Of opmerkingen over zijn of haar lichaam mag maken.
• Leer je kind ook luisteren naar wat de ander wil en niet wil. Als kleuter kan je kind een ander lief vinden en een kusje willen geven. Maar als het kind dat niet fijn vindt, moet je dat niet doen. Leer je kind daar rekening mee te houden.
• Leer een tiener ook bijvoorbeeld dat hij of zij nooit ongevraagd bloot-foto’s moet sturen of doorsturen (zie ook het artikel Sexting).
• De digitale gids Over de grens helpt om met je kind over grenzen te praten.

Wat kunnen signalen zijn van seksueel misbruik?

Het is heel moeilijk zijn om over ongewenste seksuele ervaringen te vertellen. Kinderen kunnen het vaak goed verbergen omdat ze bang zijn en zich schamen. Of ze denken dat het hun schuld is. Jonge kinderen hebben er meestal nog geen woorden voor.

Soms voel je gewoon dat iets niet klopt maar je weet niet wat. Soms kom je er pas heel laat achter. De volgende signalen kunnen op misbruik wijzen, maar hoeven zeker niet te betekenen dat je kind misbruikt wordt. De signalen kunnen ook heel andere oorzaken hebben.

• Je kind ziet een bepaalde volwassene opvallend vaak. Of is hij of zij erg bang voor iemand die regelmatig met je kind alleen is.
• Je kind reageert anders dan normaal en is bijvoorbeeld meer teruggetrokken en stil.
• Je kind krijgt last van eetproblemen.
• Niet te verklaren lichamelijke klachten.
• Je kind plast of poept niet meer goed.
• Je kind heeft een blaasontsteking.
• Je kind heeft scheurtjes of kloofjes bij de geslachtsdelen.
• Je kind heeft vreemde afscheiding.
• Je kind heeft blauwe plekken op de benen en billen.
• Je kind loopt met stijve of samengeknepen benen.

Als je vermoedens of zorgen hebt, praat er dan met andere volwassenen over die je vertrouwt en die jouw kind ook kennen. Bijvoorbeeld een pedagogisch medewerker bij de kinderopvang of een leerkracht. Hebben zij iets gemerkt?

Heb jij het vermoeden dat een kind in jouw omgeving slachtoffer is van seksueel misbruik? Neem dan voor informatie en advies contact op met het Centrum Seksueel Geweld en bel 0800-0188. Je kunt ook chatten.

Hoe praat je met een kind over (vermoedens van) seksueel misbruik?

 Begin er zelf over als je vermoedens hebt. Soms vertelt een kind het zelf. Tips voor het gesprek:

• Blijf rustig en luister. Stel open vragen. Te veel en directe vragen kunnen een kind remmen.
• Laat merken dat je je kind gelooft, dat is heel belangrijk voor het vertrouwen.
• Laat je kind weten dat hij of zij altijd kan vertellen wat er is gebeurd en dat je niet kwaad wordt. Zeg dat je het goed vindt dat je kind jou erover vertelt. Ook als het een ‘geheim’ was. Nare geheimen mag je altijd delen.
• Laat je kind daarom duidelijk weten dat het nooit zijn of haar schuld is als hem of haar iets overkomt wat niet gewenst was. Ieder kind kan nu eenmaal in een situatie komen waarin je geen nee kan zeggen.

Lees hier de tips van Slachtofferhulp over Praten met een kind bij een vermoeden van misbruik.

Wat als je kind misbruikt is?

• Laat niet te veel merken dat je van slag bent. Als een kind dat merkt kan het zijn dat het jou geen verdriet wil doen, dus dan bestaat de kans dat hij of zij dichtklapt.
• Je bent waarschijnlijk ontzettend kwaad op de dader. Uit je boosheid bij anderen. Blijf je kind positieve aandacht geven.
• Mogelijk gaat je kind de dader verdedigen. Dat is normaal. Je kind heeft het misbruik misschien wel ‘doorstaan’ door de dader goed te praten en je kind is mogelijk erg door de dader beïnvloed. Het kan ook een familielid zijn waar je kind ook warmte en aandacht van krijgt. Ga er niet over in discussie; zorg vooral dat je er voor je kind bent.
• Blijf ook gewoon opvoeden, ook al ben je van slag. Dat geeft houvast, structuur en dus veiligheid voor je kind.
• Als je kind is aangerand, verkracht of misbruikt, zoek dan psychische hulp. Dat kan via de huisarts. Je kunt ook contact opnemen met het Centrum Seksueel Geweld.
• Je kunt ook advies vragen over hoe je hier als ouder mee omgaat. Praat erover met de huisarts of met Veilig Thuis: 0800-2000.
• Seksueel misbruik is strafbaar. Je kunt dus aangifte doen bij de politie. Dat is extra moeilijk als je aangifte doet tegen je eigen partner, broer of vader. Doe het daarom alleen als jij en je kind er zelf klaar voor zijn. Op Politie.nl lees je informatie over het aangifte doen na seksueel misbruik.

In dit filmpje zie je wat het met jou als ouder doet als uitkomt dat je kind seksueel is misbruikt (Bron: Centrum Seksueel Geweld)